Wat Is Vaginisme en Hoe Kom je er Vanaf? 9 Expert Tips

Wat is vaginisme precies?

Vaginisme kan omschreven worden als een onwillekeurige samentrekking van de vaginale spieren. Hierdoor wordt geslachtsgemeenschap en gynaecologisch onderzoek bemoeilijkt of onmogelijk gemaakt door pijn in de bekkenorganen. Verder kan het vrouwen ervan weerhouden tampons of menstruatiecups te gebruiken. Er zijn sommige vrouwen die de ervaring beschrijven alsof hun vagina verandert in een stenen muur bij het anticiperen op of het begin van penetratie.

Bij deze lichamelijke aandoening heeft de vrouw in elk geval geen directe controle of “vrije wil” over de beweging van de vaginale spieren. Sterker nog het kan zelfs mogelijk zijn dat zij zich er niet eens van bewust is dat een spierreactie of vaginale spanning de penetratieproblemen veroorzaakt.

Vaginisme kan worden gecategoriseerd als primair of secundair. Er wordt gesproken van primair vaginisme wanneer een vrouw nooit seks met penetratie kon hebben als gevolg van onwillekeurige samentrekkingen van de vaginale spieren. Vrouwen met secundair vaginisme waren vroeger in staat om penetratieve seks te hebben, maar zijn daartoe nu niet meer in staat.

Deze vorm van vaginale benauwdheid kan in sommige gevallen leiden tot steken, pijn of tintelingen tijdens de geslachtsgemeenschap, hoewel het ook zo beperkend kan zijn dat de vaginale opening vrijwel volledig “gesloten” is en de man niet in staat is de penis in te brengen. Meestal moet de geslachtsgemeenschap worden onderbroken vanwege de pijn of het ongemak.

In de mildste vorm van deze lichamelijke aandoening kan de vrouw de penis voor een korte tijd in de vagina krijgen, maar het kan zo ernstig zijn dat ze zelfs haar vagina niet kan aanraken, omdat de pijn zo hevig is en de angst te groot. Vaginisme kan verwoestend voor een relatie zijn, niet alleen omdat partners geen bevredigend seksleven kunnen hebben, maar ook omdat vrouwen met vaginisme denken dat er iets geks of abnormaals aan hen is.

Wat zijn de oorzaken van vaginisme?

Voordat we mogelijke oplossingen in kaart brengen, is het van belang om de oorzaken van vaginisme te leren kennen. De oorzaak van onwillekeurige spierspanning wordt vaak in verband gebracht met angst voor seksuele gemeenschap vanwege strenge seksuele voorlichting, bijvoorbeeld door sterke religieuze ondertonen in de familie. Het kan ook zijn dat een vrouw angst heeft voor het vrijen of voor blootstelling aan seksueel overdraagbare aandoeningen en zwangerschap.

Het gevoel van angst wordt geactiveerd wanneer een vrouw zich bewust (of onbewust) wordt van de pijn om te proberen een vinger, tampon of penis in de vagina te brengen. Deze pijn veroorzaakt meer angst en meer spierspanning, wat tot alsmaar meer pijn leidt. Hierdoor raakt de vrouw in een cyclus van angst en pijn die zichzelf voedt. Meestal worden deze oorzaken gedefinieerd als primair vaginisme.

Bij secundair vaginisme krijgen vrouwen die voorheen pijnloze vaginale penetratie hebben gehad, op een gegeven moment last van pijnlijke penetratie. Dit kan worden uitgelokt door onder meer een medische aandoening, een traumatische gebeurtenis, relatieproblemen, een operatie, een bevalling of de menopauze. Over het algemeen is er geen sprake van angst bij secundair vaginisme.

Dit betekent dat vaginisme niet opzettelijk of bewust door de vrouw wordt getriggerd, maar zonder haar bewuste controle en vaak zelfs zonder haar medeweten. De vaginale spierspanning kan dus verschillende oorzaken hebben en de oorzaak is vaak een combinatie van fysieke en emotionele factoren. Dit leidt ertoe dat het probleem nogal mysterieus van aard is en zeer frustrerend en ongemakkelijk kan zijn voor vrouwen en hun partners.

Omdat vaginale krampen vele oorzaken kunnen hebben, is het aan te raden om een gynaecoloog te raadplegen voor een juiste diagnose. Op deze manier kan er worden vastgesteld of er medische oorzaken zijn die behandeld moeten worden en kan het beste behandelplan worden opgesteld.

Het belang van het vinden van een oplossing

Vaginisme leidt tot gevoelens van schaamte, eenzaamheid en teleurstelling. De lichamelijke aandoening gaat vaak gepaard met gevoelens van schaamte, verlegenheid, angst, frustratie en verdriet, waardoor veel vrouwen aarzelend zijn voor het zoeken van medische hulp. Dit heeft veelal als gevolg dat vrouwen dit probleem in isolement en stilte verdragen en relaties of seksuele gemeenschap geheel vermijden.

Als je aan vaginisme lijdt, is het essentieel om deze angst onder ogen te zien, je niet te schamen om erover te praten en bewust naar een oplossing te zoeken. Het is namelijk zo dat wanneer er gezocht wordt naar oplossingen voor vaginisme, er sprake is van een hoog succespercentage.

Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar voor vaginisme, waaronder relaxatietraining, fysiotherapie, cognitieve gedragstherapie, oefeningen van de bekkenbodem en begeleiding op het gebied van relatie en seksleven. Laten we de belangrijkste oplossingen hier met je doornemen, welke zijn gericht op het ontspannen van het lichaam en de geest.

Oefeningen voor vaginisme die thuis kunnen worden gedaan

Een belangrijk onderdeel van de behandeling van vaginisme zijn oefeningen die de coördinatie en controle van de bekkenbodemspieren helpen trainen. De bekkenbodemspieren bevinden zich tussen het staartbeen en het schaambeen in het bekken. Ze bieden ondersteuning aan de darmen, de blaas en bij vrouwen de baarmoeder en de vagina. Het doel van het trainen van de bekkenbodemspieren, is je helpen je vaginale spieren te controleren en te ontspannen.

Het is belangrijk om te onthouden dat het even kan duren om de bekkenbodemspieren te leren ontwikkelen, net zoals het tijd kan kosten om andere nieuwe vaardigheden aan te leren. Het voordeel van deze oefeningen is dat je ze dagelijks thuis kunt doen en ze gemakkelijk in de dagelijkse routine kunt inpassen. Omdat het bij al deze oefeningen belangrijk is om te zorgen voor een correcte ademhaling, leggen we je eerst uit hoe je de diafragmatische ademhaling kunt beheersen.

1. Diafragmatische ademhaling

Diafragmatisch ademen helpt je te ontspannen en verlaagt het niveau van het stresshormoon cortisol in je lichaam. Daarnaast verlaagt het je hartslag en helpt het je bloeddruk te verlagen. Bovendien verbetert het de stabiliteit van de kernspieren en het vermogen om grotere fysieke inspanningen aan te kunnen. Sterker nog: leren ademen door het middenrif is de meest efficiënte manier om te ademen en zal je gezondheid verbeteren.

De gemakkelijkste manier om te oefenen met diafragmatisch ademhalen is door op een bed of op de grond te gaan liggen. Leg vervolgens een hand op je borst en de andere op je buik. Adem diep in door je neus en voel welke hand beweegt als je inademt. Het is hierbij belangrijk dat de hand op je buik naar boven beweegt, terwijl de hand op je borst relatief stil blijft.

Tijdens het uitademen door de mond, moet de hand op de buik naar beneden bewegen en de hand op de borst stil blijven. Het kan wellicht even duren totdat je het onder de knie hebt, dus probeer het rustig liggend uit, om vervolgens te gaan staan voor de spiegel en je ademhalingsvaardigheden te verbeteren. Aangezien ontspanning belangrijk is bij het verhelpen van vaginisme, raden we je aan om te gaan mediteren middels de diafragmatische ademhaling om meer rust in jezelf te vinden.

2. Het “ademen” van de bekkenbodem

Bij deze oefening is het van belang om op je rug te liggen met rechte benen of te leunen op een paar kussens als het niet lukt om plat te gaan liggen. Het is hierbij belangrijk dat je extra aandacht besteedt aan je ademhaling en je concentreert op het uitzetten van je buik en borst. Stel je als het ware voor dat de buik en borst zachtjes omhoog komen terwijl je inademt, als een paraplu die opengaat.

Op het moment dat je uitademt, laat je de ribben en de onderbuik zachtjes terugkeren naar een rusttoestand. Om resultaten te behalen met deze oefening, zorg je ervoor dat je blijft ademen en de focus legt op de bekkenbodem. Merk bij het inademen op hoe de bekkenbodem zakt en weer terugkomt terwijl je uitademt.

Het is belangrijk om te onthouden dat deze beweging heel subtiel is en je de beweging van de bekkenbodemspieren meer kunt waarnemen wanneer de ruggengraat naar de grond zakt bij de inademing en omhoog komt bij de uitademing. Het is ook mogelijk om deze oefening te doen wanneer je zit op een stoel. Ga door met rustig ademhalen gedurende twee minuten.

3. Bekkenbodemverlaging

De volgende oefening heeft als doel om de bekkenbodem zachtjes te strekken en de algehele beweeglijkheid ervan te verbeteren. Bekkenbodemverlaging is een oefening die nuttig is om de bekkenbodem te kunnen ontspannen en te openen tijdens activiteiten zoals het legen van de darmen, het gebruik van een tampon of seks.

Bij deze oefening probeer je het bekken te bewegen alsof je naar de wc gaat. In het ideale geval voel je hierbij de rectale spieren naar je benen toe buigen of uitzetten. Doe dit nog eens een paar keer om de sensaties te voelen. Probeer deze beweging te combineren met een inademing door je neus. Ontspan wanner je uitademt alles, en keer terug naar de beginpositie. Herhaal dit 10-15 keer om de coördinatie te verbeteren en de spanning in de bekkenbodemspieren los te laten. We raden je aan om deze oefening 1 á 2 keer per dag uit te voeren.

4. Positie van het kind

Om te beginnen: ga op je knieën zitten en laat je heupen zachtjes tegen je hielen rusten. Buig vervolgens voorover, strek je armen boven je hoofd en ga aan de slag met diepe ademhalingen vanuit de achterkant van je borstkas en bekkenbodem. Voor extra steun kun je hierbij een kussen op de voorkant van je dijen of op de achterkant van je knieën gebruiken Blijf in deze positie gedurende 2 á 3 minuten.

5. De diepe hurkzit

Ga naast een stevig en stabiel object staan dat je in staat stelt om je evenwicht te bewaren. Hiervoor is een aanrecht, leuning of stabiele stoel ideaal. Pak het stabiele object naar keuze vast om je evenwicht te bewaren, duw je heupen naar achteren en laat jezelf zakken in een diepe hurkzit. Adem vervolgens diep door jouw ribbenkast en stel je voor dat je jouw bekkenbodem laat zakken. Blijf 1 tot 2 minuten in deze positie.

6. De blije baby

Voor deze oefening ga je opnieuw op je rug liggen. Trek de knieën naar je borst toe, grijp naar je grote tenen en spreid vervolgens zachtjes je knieën, terwijl je je voeten naar het plafond drukt. Blijf in deze houding gedurende 2 á 3 minuten en zorg ervoor dat je diep blijft ademhalen om jouw bekkenbodem te ontspannen.

7. Het gebruik van een vaginale dilatator

Naast het ontspannen van de bekkenbodemspieren via fysieke oefeningen, bestaat er ook een ander hulpmiddel, genaamd de vaginale dilatator. Dit is een staafje of cilinder gemaakt van kunststof of siliconen met een afgerond uiteinde, dat in de vagina wordt ingebracht en kan helpen om het weefsel op te rekken. Een dilatator kan vrouwen bovendien helpen om hun bekkenbodemspieren te leren ontspannen en versterken. Ze worden gebruikt om de pijn en de angst te verlichten die vrouwen met vaginisme ervaren tijdens of voor de geslachtsgemeenschap.

Vaginale dilatatoren worden meestal verkocht als set en komen voor in verschillende maten. Begin met het inbrengen van de kleinste maat. Het gevoel hierbij moet aangenaam zijn, en niet pijnlijk. Als je geen druk voelt, kun je een grotere maat proberen. Breng de dilatator zachtjes in de vagina gedurende 5 tot 10 minuten. Schuif hem in en uit of draai hem. Om het gebruik van een dilatator ontspannener te maken, kun je een glijmiddel op waterbasis gebruiken.

8. Sekstherapie

Als je behoefte hebt aan professionele ondersteuning bij jouw proces van angstvermindering rondom seks, dan kan een seksuoloog je daarbij helpen. Bij sekstherapie zal een professionele psycholoog, therapeut, maatschappelijk werker of arts je uitgebreide begeleiding bieden om met seksuele problemen om te leren gaan.

Seksuele begeleiding kan een positieve invloed hebben op de psychologische en seksuele gezondheid van niet alleen jou, maar eventueel ook je partner, zelfs al is het maar voor korte tijd. Sekstherapeuten kunnen je helpen om de psychologische factoren aan te pakken die bijdragen aan seksuele disfunctie door de onderliggende problemen aan te pakken, zoals stress, angst, trauma of vertrouwensproblemen.

9. Tot slot: neem een pauze, blijf verbonden en heb plezier!

Als je worstelt met deze aandoening, dan is het belangrijk om te begrijpen dat genezing eerder een marathon dan een sprint is. Als je je vreselijk voelt en het gebruik van dilatatoren uitstelt of seks met je partner uitstelt, moet je misschien een pauze nemen. Dit is geheel normaal en het is oké om een pauze te nemen, zodat je jouw lichaam en geest kan leren ontspannen.

Onthoud ook dat het essentieel is om verbonden te blijven en te communiceren met je partner. Experimenteer tijdens de pauze en de behandeling met andere manieren om intimiteit met jouw partner te bevorderen. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan handjes vasthouden, samen wandelen, elkaar een massage geven of voorzichtig beginnen aan seksueel voorspel. Dit zijn allemaal uitstekende manieren om verbonden te blijven zonder de nadruk te leggen op vaginale penetratie.

En misschien wel het allerbelangrijkste: maak tijd voor jezelf. Als je het gevoel hebt dat je geen tijd hebt om alle andere leuke dingen in het leven te doen, zorg er dan voor dat je tijd vrijmaakt voor de activiteiten die je leuk vindt en die je helpen ontspannen. Of je dat nu doet in de sportschool, tijdens yogales, in de keuken of door kunst te maken – het halen van voldoening uit je dagelijkse routine kan bijdragen om de rust in jezelf te vinden en onnodige angsten te laten varen.