7 Tips om Pijn bij het Vrijen (Dyspareunie) Op te Lossen

Wat is dyspareunie?

Dyspareunie betekent simpel gezegd ‘pijn tijdens of na het vrijen’. Het kan voorkomen bij mannen, maar is meer kenmerkend voor vrouwen. Vrouwen met dyspareunie ondervinden pijn in de vagina, de clitoris of de labia (schaamlippen). Een vrij recente Zweedse studie heeft aangetoond dat 9,3% van de vrouwen last heeft van dyspareunie, en dat dit voornamelijk voorkomt onder de jongere en meer onervaren vrouwen.

Dyspareunie wordt soms geschreven als dyspareünie (met een umlaut teken op de u dus ü). In het Engels schrijf je het als dyspareunia.

In de groep vrouwen van rond de 50 jaar oud komt het beduidend minder voor. Dit komt voornamelijk doordat zij over het algemeen al meer dan twee keer bevallen zijn en vaker seks hebben gehad. Dit blijken namelijk protectieve factoren te zijn. Daarbij is er sinds kort ook een medicijn ontwikkelt dat deze groep vrouwen helpt.

Opvallend is wel dat vrouwen die in hun menopauze zitten of deze al doorlopen hebben, sneller last zullen hebben van dyspareunie. Dit komt doordat de elasticiteit van hun vaginale wanden afgenomen is en dat de vagina droger is geworden en de opening versmald. Ook hebben vrouwen die een operationele menopauze hebben meegemaakt (verwijderen eierstokken) en vrouwen met een keizersnede juist vaker pijn tijdens seks.

Symptomen van dyspareunie

Om erachter te komen in hoeverre er bij jou sprake kan zijn van dyspareunie, moet je jezelf het volgende eens afvragen:

1. Heb jij pijn tijdens de penetratie (oppervlakkige dyspareunie) of pijn tijdens het ‘bewegen’ van de penis in je vagina (diepe dyspareunie)?
2. Is de dyspareunie altijd al aanwezig geweest of is het recent?
3. Wanneer voel jij de pijn (voor, tijdens of na de seks)?
4. Is het consistent tijdens de geslachtsgemeenschap; hoelang houdt de pijn aan?
5. Wordt dezelfde pijn ook door iets anders veroorzaakt?
6. Heb je ooit wel een succesvolle seks gehad?
7. Ben je op dit moment seksueel actief? Zo niet, zou je het wel willen?
8. Gebruik je weleens glijmiddelen?

Waar wordt dyspareunie door veroorzaakt?

Er zijn vele mogelijke oorzaken voor dyspareunie. Om het overzichtelijk te maken, worden ze in dit artikel opgedeeld in fysieke en psychologische oorzaken.

Fysieke oorzaken

Pijn aan de opening van de vagina:

• Onvoldoende lubricatie (soms het resultaat van onvoldoende opwinding)

Wanneer een vrouw voldoende opgewonden is, produceert haar baarmoederhals een boel vocht, waardoor haar vagina en het gebied rondom de vaginaopening vochtig worden, zodat schuren tijdens geslachtsgemeenschap tegengegaan wordt en penetratie pijnloos verloopt. Ben je niet genoeg opgewonden voordat de penetratie plaatsvindt, kan je steken, branderigheid, schuren en een kloppende sensatie ervaren.

• Branderigheid, infectie of huidstoornis

De huid rondom de vulva (de uiterste delen van de vrouwelijke genitaliën) is erg gevoelig, waardoor het erg kwetsbaar is voor een groot aantal condities. Soms is er sprake van het volgende bij de vulva:

• Roodheid
• Zwelling
• Branderigheid
• Jeuk
• Gekraak
• Gespleten huid
• Een witte kleur van de huid
• Uitscheiding
• Vaginismus (spasmes)

Het kan soms moeilijk worden om te penetreren door spasmes van spieren van de vagina. Hierdoor worden deze spieren zodanig aangespannen, dat penetratie vrijwel onmogelijk, en op z’n minst erg pijnlijk, wordt.

• Schade aan de zenuwen op het gebied van de pelvis

Diepe pijn:

• Ziektes of condities (bijvoorbeeld cysten)
• Operaties of medische behandelingen (littekens)

Emotionele oorzaken

• Gevoelens van stress, zelfbewustheid, depressieve gevoelens, angst voor intimiteit, waardoor het libido afneemt en stress pijnlijk wordt
• Soms begint dyspareunie als fysiek probleem, maar beïnvloedt het ook je mentale gesteldheid en relaties, wat stress en angst oplevert.
• Stress en angst
• Eerdere negatieve ervaringen met seks (seksueel of emotioneel trauma)

De psychologie achter dyspareunie

Dyspareunie is niet enkel een fysiek probleem, maar heeft ook een heel groot emotioneel aspect. Als je pijn ervaart tijdens seks, zal dit erg veel stress kunnen opleveren. Juist door deze stress zal je je vaginale spieren (onbewust) aanspannen. Dit zorgt ervoor dat de seks nog pijnlijker wordt, doordat penetratie hierdoor moeilijk wordt. Het is dus eigenlijk grotendeels een psychologisch probleem.

De gevolgen van dyspareunie

De gevolgen van dyspareunie staan eigenlijk direct in lijn met het psychologische aspect van de stoornis. Hoe meer pijn je ervaart tijdens het vrijen, hoe meer stress en angst je ervaart over seks, en hoe gespannener en droger (weinig opwinding en dus weinig lubricatie) je wordt tijdens een volgende keer seks, waardoor de stress en angst toenemen etc. Dit alles zorgt er uiteindelijk voor dat jouw zin in seks (je libido) afneemt.

Wat kan je doen pijn bij het vrijen te verminderen?

Er zijn verschillende behandeling voor dyspareunie, die gebaseerd zijn op het soort pijn dat iemand ondervindt.

Tip #1 Onderga een fysieke behandeling

Als dyspareunie een fysieke oorzaak heeft, worden de onderliggende medische condities behandeld die wellicht de pijn kunnen verzachten.

Tip #2 Onderga een psychologische behandeling

Behandelingsopties voor dyspareunie die veroorzaakt wordt door psychologische factoren omvatten vaak een soort individuele, koppel- of seksuele therapie. Als je in een relatie bent, wordt je aangemoedigd je partner te betrekken bij je behandeling, en zeker bij de therapie.

Tip #3 Pas veranderingen toe in techniek

Voor sommige vrouwen ligt de oplossing in het veranderen van seksuele technieken. Probeer eens seks te hebben in verschillende posities, incorporeer langer voorspel of verschillende soorten voorspel, en overweeg het gebruik van glijmiddel om de pijn te verminderen.

Tip #4 Doe pelvis vloer fysiotherapie

Pelvis vloer fysiotherapie kan vaak helpen door technieken te gebruiken als de trigger punt techniek, waarbij pijn die in verband staat met een specifieke plaats geïdentificeerd wordt, en zachte massages van het zachte weefsel op het gebied van de pelvis en in de vagina zelf.

Tip #5 Gebruik vaginale ‘verwijders’

Vaginale verwijders, vroeger vaginale ‘trainers’ genoemd, kunnen soms ook helpen. Ze zijn aanwezig in verschillende maten (van klein naar groot) en worden ingezet als middel om de vrouw te helpen haar pelvisspieren te ontspannen en pijnloze penetratie te ondergaan.

Tip #6 Zorg voor een algemene ‘fitheid’

Het is ook belangrijk dat je algemeen fit bent, dus dat je een zekere fitheid bezit. Maar let op: een teveel aan training van de buikspieren kan problemen opleveren voor vrouwen, zoals overactiviteit van de pelvis vloer spieren.

Tip #7 Zorg voor meer opwinding

Zorgen voor meer opwinding kan het mogelijk maken dat seks plezieriger wordt, en dat je minder gefocust bent op zorgen over seks. Focus je bijvoorbeeld op positieve sensaties tijdens het voorspel en probeer in het hier en nu te blijven. Lukt dat niet, probeer dan fantasieën te gebruiken om opgewonden te worden. Lees eens een erotisch boek om je fantasieën te voeden en je opwinding aan te wakkeren.

Hoe kan je dyspareunie voorkomen?

Om te voorkomen dat dyspareunie (pijnlijke seks) plaats zal vinden, moet je weten waar de pijn door veroorzaakt worden. Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om te helpen voorkomen dat de seks pijnlijk zal worden.

• Doe meer aan voorspel om de aanmaak van natuurlijke lubricatie te stimuleren.
• Gebruik oestrogeenpreparaten (een soort anticonceptie) als je je menopauze al voorbij bent en het geschikt is.
• Gebruik lubricatiemiddelen op waterbasis, of olijfolie.
• Doe aan veilige seks om het risico op soa’s, die dyspareunie zouden kunnen veroorzaken, te verkleinen.
• Ga mee met je leeftijd, en pas je technieken om een orgasme te bereiken of om überhaupt opgewonden te worden aan, en gebruik meer tijd als dat nodig is. Zorg er dus ook voor dat je partner meer betrokken is bij het proces; je partner en jij zullen meer moeten communiceren met elkaar tijdens de seks.
• Bouw een intieme band om met je partner, zodat je soms ook al genoeg hebt aan enkel aanrakingen, zoenen, knuffelen, een massage of wederzijds masturberen en orale seks. Zo leer je elkaar goed op zijn/haar gemak te stellen en bouw je een vertrouwensband op. Maar tegelijkertijd leer je ook elkaars lichaam kennen, waardoor het wellicht (mede daardoor) gemakkelijker zal zijn om de aanmaak van natuurlijke lubricatie te stimuleren.

Nog steeds pijn?

Wanneer de tips niet werken, en de pijn tijdens seks (in hoge mate) aanhoudt, is het raadzaam om langs te gaan bij je huisarts. Deze zal je doorsturen naar een psychologie die zich specialiseert in seksualiteit, en hij/zij zal jou stap voor stap helpen bij het oplossen van dyspareunie. En het is zéker op te lossen, dus geef niet op! Het kan even duren, maar langzamerhand zal je steeds meer plezier beleven van seks.