Vulvodynia / Vulvitis: 12 Symptomen, 5 Oorzaken + 25 Tips

Wat is vulvodynia / vulvitis?

Vulvodynia is een chronische pijn of ongemak rond de opening van je vagina (je vulva), waar geen aanwijsbare oorzaak voor is. De pijn moet ten minste 3 maanden aanhouden. De pijn, het branderige gevoel en de irritatie die geassocieerd worden met vulvodynia kan ervoor zorgen dat je zodanig veel ongemak ervaart, dat langere tijd achter elkaar stilzitten of seks hebben onuitstaanbaar wordt.

Voor de een is de pijn milder dan de ander, en bij de een komt de pijn plotseling opzetten, terwijl bij een ander de pijn constant aanwezig is. Opvallend is, dat vulvodynie pas sinds relatief korte tijd erkend wordt als aandoening.

Er bestaan twee soorten vulvodynia:

Vulvodynia is geen levensbedreigende aandoening. Desondanks kan vulvaire pijn je dagelijkse activiteiten flink in de weg staan. Zo kan pijn tijdens de geslachtsgemeenschap een wig drijven tussen jou en je partner. Hierdoor kan je zelfbeeld verslechteren, en kun je je depressief gaan voelen.

Wat is vulvitis?

Vulvitis verwijst naar alle soorten ontstekingen van de externe vrouwelijke genitale organen, ook wel de vulva genoemd. Onder de vulva vallen de labia, clitoris en vagina-opening. De pijn die ervaren wordt bij vulvitis verbetert niet door tampongebruik. Als de vulvitis aanhoudend en constant is, wordt het per definitie geclassificeerd als vulvodynia, wat dus eigenlijk een algemene term is voor vulvaire pijn.

Belangrijk om te weten is, dat vulvitis eigenlijk geen aandoening op zich is, maar juist een symptoom van een heel aantal andere ziektes, infecties, allergieën of externe irriterende stoffen. Vulvitis is niet ernstig, maar kan wel ondraaglijk pijnlijk en ongemakkelijk zijn.

Een term die ook vaak in één adem genoemd wordt met vulvitis en vulvodynia, is vulvaire vestibulitus. Deze slaat op een ontsteking van de klieren van de vestibule huid (deel van de vulva tussen de labia waar de urinebuis en de vagina-opening in uitmonden). Vulvaire vestibulitis is een minder vaak voorkomende oorzaak van vulvodynia, maar niettemin een belangrijke.

Symptomen van vulvitis / vulvodynia

Vulvodynia kenmerkt zich aan de hand van de volgende symptomen:

De symptomen van vulvitis zijn als volgt:

FACTOREN DIE DE PIJN VERERGEREN	FACTOREN DIE DE PIJN VERMINDEREN
Geslachtsgemeenschap	Loszittende kleding
Strakke kleding	Geen ondergoed dragen
Aanraking door de partner	IJs aanbrengen op het zere gebied
Fietsen	Proberen jezelf op andere gedachten te brengen
Tampongebruik	Liggen
Langdurig stilzitten

Oorzaken van vulvodynie / vulvitis

Vulvodynia is een complexe aandoening, waarvan de oorzaak eigenlijk nog niet vastgesteld kan worden. Mogelijk ontstaat het door een aantal fysieke oorzaken, zoals:

Er bestaan ook wetenschappers die beweren dat vulvodynie veroorzaakt wordt door emotionele factoren. Bijvoorbeeld als gevolg van vroeger seksueel misbruik. Zij wijzen op het feit dat de aandoening vaker voorkomt onder vrouwen die depressief of suïcidaal zijn. Het tegenargument hiervoor is uiteraard dat iedere chronische pijn die ongediagnosticeerd en onbehandeld blijft, een logische oorzaak voor depressie is.

De meest voorkomende oorzaken van vulvitis zijn:

Ziektes

Infecties / aantastingen

Contactdermatitis

Dit is een aandoening waarbij er wél sprake is van jeuk en een branderig gevoel, maar niet van een infectie. Dit doet zich voor wanneer de huid ontstoken raakt na in contact te zijn geweest met irriterende stoffen, zoals vrouwelijke hygiëneproducten, zepen en bubbelbaden. (Let op: niet te verwarren met een allergie. Een allergische reactie kan soms pas 24-48 later op komen zetten, terwijl een reactie op een irriterende stof direct op komt zetten.)

Veel voorkomende irriterende stoffen of allergenen zijn:

Andere oorzaken

Tips voor het omgaan met vulvodynia / vulvitis

Vulvodynia en vulvitis zijn dus hele vervelende en storende condities. Daarom wil je er graag van af. Je kunt altijd langsgaan bij je huisarts of gynaecoloog, deze weet een treffende behandeling voor jou te vinden. Maar je kunt zelf ook al het een en ander doen om de pijn tegen te gaan. Hieronder vindt je een aantal tips tegen pijn veroorzaakt door vulvodynia of vulvitis.

1. Gebruik dermatologisch goedgekeurde wasmiddelen, en gebruik geen wasverzachter voor je ondergoed.
2. Gebruik geurloos wc-papier, dat zacht en wit is.
3. Draag 100% wit katoen ondergoed, maandverband en tampons.
4. Voorkom dat er shampoo terecht komt in je vulvaire gebied.
5. Vermijd geparfumeerde crèmepjes of zepen, maandverband of tampons, en anticonceptiecrèmes of zaaddodende middelen.
6. Vermijd bubbelbaden of zwembaden dat veel chlorine bevat.
7. Urineer voordat je blaas te vol zit.
8. Voorkom verstopping door meer vezels toe te voegen aan je dieet, en minstens 8 glazen water per dag te drinken.
9. Reinig je vulva met koud water na het urineren of de geslachtsgemeenschap of urineer na de geslachtsgemeenschap.
10. Vermijd voedsel dat je urine irriteert. Denk hierbij aan voedsel als groenten, bonen, bessen, chocolade en noten.
11. Draag loszittende broeken en rokje; draag geen panty’s.
12. Houd de vulva schoon en droog. Blijf niet te lang in je natte of vochtige bikini / badpak of gymkleding zitten.
13. Gebruik een glijmiddel op waterbasis tijdens de seks.
14. Vermijd activiteiten die direct druk uitoefenen op de vulva. Hieronder vallen fietsen en paardrijden.
15. Plaats voordat je gaat zitten, eerst een schuimrubberen donut of iets dergelijks onder je zitvlak.
16. Als je de hele dag moet stilzitten op je werk, probeer dan af en toe een moment te kiezen waarop je even gaat staan (richt bijvoorbeeld je kantoor op zo’n manier opnieuw in, dat je kunt staan tijdens het bellen).
17. Laat jezelf onderdompelen in een lauwwarm of koud bad.
18. Breng na de geslachtsgemeenschap wat ijs of een bevroren pak geld, verpakt in een handdoek, aan op je vulvaire gebied.
19. Of gooi het over de andere boeg en breng een verwarmingspad aan op het pijnlijke gebied. Sommige vrouwen met vulvodynia beweren dat dit helpt.
20. Leer jezelf relaxatietechnieken aan.
21. Meld jezelf aan voor een yogales of een soortgelijke activiteit, waarbij je veel stretcht en ontspanningsoefeningen doet.
22. Blijf penetreren. Dat penetratie nu enorm veel pijn doet, hoef ik je niet te vertellen. Maar even een korte stukje achtergrond van deze pijn: als je een flinke pijnlijke aandoening hebt aan je bekkenbodem, zal je steeds minder vaak seks hebben, en seks gaan associëren met pijn. Uiteindelijk vererger je je conditie op die manier, omdat je steeds als je aan seks denkt, je bekkenbodemspieren aanspant (pijncyclus). Maar juist door jezelf bloot te stellen aan penetratie, zal je dus uiteindelijk je situatie kunnen verbeteren.
23. Zie jij penetratie tijdens geslachtsgemeenschap nog niet zitten, kan je ook beginnen met een pelotte. Dit zijn vaginale dilatoren, die in je vagina aangebracht worden om, zoals de naam al aangeeft, deze te ‘verbreiden’. Je penetreert jezelf dan met een pelotte naar keuze (ze komen in verschillende maten). Het zachte weefsel van de vaginawand wordt uitgerekt, waardoor de spieren en gewrichtsbanden kunnen ontspannen. Speciale magneten in de pelotte zorgen ervoor dat de bloedtoevoer naar de pijnlijke gebieden wordt gestimuleerd, waardoor de zenuwen gekalmeerd worden.
24. Communiceer goed met je partner tijdens de seks. Wees open. Zorg ervoor dat deze begrijpt waar je pijn hebt, hoe dit komt, en voornamelijk hoe hij/zij kan bijdragen aan pijnvermindering. Vertel wat de pijn verergert, en wanneer het juist draaglijk is. Geef aan welke standjes / posities het meest comfortabel zijn voor jou. Eventueel kunnen jullie samen in sekstherapie gaan. Zo leren jullie samen oefeningen aan die jou kunnen helpen.
25. Breng twee keer per dag triamcinolonzalf (0,1%) aan op het pijnlijke gebied. Dit kan helpen bij irritaties als gevolg van contactdermatitis.

Naar de huisats voor vulvitis

In het geval van vulvitis geldt: als de conditie binnen 3 weken van zelfremedies nog niet verbeterd is, of als er sprake is van een raar geurende uitscheiding, ga dan langs bij je huisarts. Hij of zij zal enkele testen uitvoeren om te achterhalen of er een onderliggende oorzaak is, zoals een SOA (seksueel overdraagbare aandoening). Deze zal namelijk op gepaste wijze behandeld moeten worden.

Een huisarts kan je ook doorverwijzen naar een zogenaamde bekkenbodemtherapeut. Deze kan een cruciaal onderdeel vormen in het stellen van een diagnose voor jouw pijn tijdens de geslachtsgemeenschap. Hij of zij is specifiek getraind in bekkenbodemaandoeningen. Na onderzoek kunnen zij vertellen waar jouw pijn precies door veroorzaakt wordt en jou op basis van die informatie gericht behandelen. Voorbeelden van behandelingstherapieën zijn:

• Fysiotherapie: Bij deze therapievorm doe je oefeningen om je bekkenbodemspieren te versterken en spierspasmen te verminderen.
• Biofeedback: Hierbij leer je je vaginale spieren te ontspannen om zo de pijn te verminderen.

Een drastischere behandeling is een operatie. Als je een bepaald type gelokaliseerde vulvodynia, genaamd geprovoceerde vestibulodynie hebt, kan je dokter voorstellen om het pijnlijke weefsel operatief te verwijderen. Tot deze optie wordt echter vaak pas overgegaan als andere opties niet geleid heb tot pijnvermindering.