Werkt Pelotte(s) Therapie bij Vaginisme? Ervaringen + Training Tips

Vaginisme: wat is het?

Seks hoort iets te zijn wat mensen een gevoel van intens genot bezorgt; het zou hen moeten laten duizelen van geluk; het hoort hen hongerig te maken naar meer. Maar wat het niet zou moeten doen, is mensen bang maken om intiem te worden met een partner, en hen zodanig te laten ‘bevriezen’ van angst dat het voor hen niet eens mógelijk zal zijn om intiem te zijn met een ander.

Dit is echter in essentie wel precies wat vaginisme inhoudt. Bij een vrouw die vaginisme heeft, trekken de spieren van haar vagina namelijk (onvrijwillig) samen wanneer iets, zoals een tampon of een penis, de vagina binnendringt. De bekkenbodemspieren van de vagina ondervinden dan een soort spasmes ten gevolge van het binnendringende object.

Een andere uiting van vaginisme is het ondervinden van een branderig gevoel of zelfs pijn tijdens geslachtsgemeenschap. Dit kan verklaard worden door het feit dat de bekkenbodemspieren (onvrijwillig) zodanig worden aangespannen, dat de vagina ‘afgesloten’ wordt. Dit maakt penetratie vervolgens erg pijnlijk, omdat de man zijn penis niet naar binnen kan dringen.

Bij vaginisme is penetratie ofwel onmogelijk (linker afbeelding) of het doet enorm veel pijn doordat de vagina zo nauw wordt (rechter afbeelding).

Symptomen

Eigenlijk is het eerste symptoom van vaginisme dus pijnlijke seks. De pijn vindt enkel plaats wanneer getracht wordt om gepenetreerd te worden. Meestal gaat het weg nadat de penis stopt met (het doen van pogingen tot) penetratie, maar dit is niet altijd het geval. De pijn wordt door vrouwen ook wel omschreven als een ‘scheurend’ of branderig gevoel.

Vrouwen met vaginisme kunnen ook ongemak ondervinden van een intern onderzoek aan hun bekken of zelfs wanneer zij een tampon proberen in te brengen. Sterker nog, vrouwen met vaginisme kunnen een intense angst ontwikkelen voor penetratie en pijn. Hierdoor zullen zij seks gaan vermijden en zal er een afname van hun seksuele verlangens zijn wanneer penetratie getracht wordt.

Maar let op: het is niet waar dat vrouwen met vaginisme helemaal geen zin hebben in seks. Vele vrouwen die vaginisme hebben, genieten juist heel erg van de intimiteit en het delen van seksueel genot met hun partner. Ze kunnen zelfs prima een orgasme krijgen, maar dan alleen door (wederzijdse) masturbatie en orale seks. Enkel bij pogingen tot penetratie spant de vagina samen om de seks te voorkomen.

Ontstaan

Vaginisme is in essentie geen fysieke aandoening. Het is gelinkt aan eerdere negatieve seksuele ervaringen of andere seksuele problemen. Een onaangename ervaring met seks op jonge leeftijd, zoals een slechte ontmaagding of een bezoekje aan de gynaecoloog, kunnen ervoor zorgen dat het lichaam op een bepaalde manier reageert om verdere pijn te voorkomen.

Andere mogelijke oorzaken van vaginisme zijn:

• Een strenge opvoeding, waarbij nooit over seks gepraat werd
• Verteld zijn dat het slecht is om seksuele verlangens te hebben of dat seks pijnlijk is
• Culturele of religieuze taboes
• Seksueel misbruik, aanranding of verkrachting
• Angst dat de vagina te klein is voor geslachtsgemeenschap
• Angst om zwanger te worden
• Relatieproblemen
• Vermoeidheid of depressie

Er kunnen echter wel degelijk fysieke oorzaken zijn van vaginisme. Zo kan het zijn dat de zenuwen bij de opening van de vagina overgevoelig zijn of dat er eerdere operaties zijn uitgevoerd op de genitaliën. Ook kan de vagina erg droog zijn – door de menopauze – of kunnen kleine scheurtjes zitten aan de opening van de vagina. Deze kunnen ook weer angst met zich meebrengen, en daarmee een ‘gesloten’ vagina.

De ‘pijncyclus’: het lichaam verwacht pijn (1), waardoor het zich onvrijwillig aanspant (2). Hierdoor wordt het hebben van seks enorm pijnlijk (3), waardoor de pijn versterkt wordt (4). Het lichaam gaat zich vervolgens schrap zetten voor de pijn (5), waarna de persoon intimiteit uit de weg gaat en een afname van seksuele verlangens kan plaatsvinden (6).

Diagnose

Wanneer je met (enkele van) de genoemde symptomen naar je huisarts stapt, zal hij waarschijnlijk al op basis van deze symptomen, jouw medische achtergrond en – indien mogelijk – een fysiek onderzoek een diagnose kunnen stellen. Het kan ook zo zijn dat hij je een aantal persoonlijke vragen moet stellen om meer informatie te vergaren. Hierbij kun je denken aan vragen als:

• Kan jij het aan om met een bepaald object, zoals je vinger of een tampon, je vagina te penetreren, en doet dit pijn?
• Ervaar je angst bij de gedachte dat iets jouw vagina penetreert?
• Heb je ooit een traumatische seksuele ervaring gehad?
• Bevind je je op dit moment in een relatie en ben je seksueel actief met je partner?

Op een bepaald moment zal er echter toch een vaginaal onderzoek gedaan moeten worden, om fysieke oorzaken van jouw vaginisme uit te sluiten, zoals een verwonding, een infectie of overgevoelige zenuwen aan de opening van je vagina (vulvodynie).

Pelotte therapie

Jouw huisarts (of de specialist waar hij/zij je naar doorverwijst) kan ervoor kiezen om jou te behandelen middels pelotte therapie. Deze therapie is eigenlijk een soort exposure therapy. Dat wil zeggen dat je blootgesteld wordt aan je angsten. Dit wordt gedaan door ‘iets’ in je vagina te stoppen, aangezien dit de grootste angst is van vrouwen met vaginisme.

Dit ‘iets’ zijn de verschillende pelottes, een soort staafje van plastic of medische siliconen, dat (met glijmiddel!) aangebracht kan worden in de vagina gedurende 10 tot 15 minuten. Het verschilt in dikte, waarbij de dikste de omtrek heeft van een erecte penis. De dikte van het pelotte hangt af van de mate van angst die de vrouw ondervindt, deze zal toenemen naarmate de angst afneemt.

De therapie verloopt dus stapsgewijs: bij elke zet richting een minder angstige reactie op penetratie, hoe dikker het pelotte zal worden. De therapie is ‘succesvol’, wanneer de vrouw het pelotte met de afmetingen van een erecte penis zonder problemen kan accepteren in haar vagina. Dan kan zij weer proberen om seks te hebben met haar partner.

Ervaringen van pelotte therapie

Vera (42) vertelt op het forum Olijf (voor vrouwen met gynaecologische kanker) over haar ervaring met pelotte therapie:

‘’Kreeg in ieder geval het advies om ieder dag een pelotte in te brengen. Heb er 4 gekregen en gebruik de tweede (van klein naar groot). Moet draaien (tegen de verklevingen) en heen en weer bewegen voor evt. diepte. Ik time het… als ik het iedere dag gewoon even doe ben ik al goed bezig. Eigenlijk wil ik hier niet dagelijks mee bezig zijn maar ik moet toch wat.’’

Astrid (48) begon op latere leeftijd met de pelotte therapie. Zij deelde haar ervaringen op www.vaginisme-info.nl

‘’Ik kreeg drie verschillende diktes mee en moest met de dunste beginnen. Dat ging eigenlijk heel goed, na een paar keer te hebben geoefend ben ik de middelste gaan gebruiken, en ook dat ging heel goed. De derde pelotte heeft me meer moeite gekost, maar na twee weken was ook dat geen probleem meer.

Behalve de oefeningen met de pelottes heb ik ook nog bekkenbodemtherapie gehad bij een fysiotherapeut. In negen sessies leerde ze mij hoe ik me kon ontspannen.’’

Penny (34) was ook positief over haar ervaring met pelotte therapie. Zij vertelde, tevens op www.vaginisme-info.nl:

In het begin vond ik het heel erg eng, maar na een tijdje ging het goed. Toen werd dat staafje verbonden met een apparaatje om de spierspanning te meten. De kinesiste heeft me geleerd hoe ik controle kan houden over die spieren. We hebben dat geoefend tot ik het kon en daarna merkte ik dat ik meer controle over die spieren had.

Ik voel dat ik bijna van mijn vaginisme ben verlost. Ik kan nu probleemloos tampons gebruiken en Edwin kan zijn penis ook al inbrengen in mijn vagina. Het is allemaal nog niet echt prettig, het voelt allemaal nog wel wat strak aan, maar ik weet zeker dat ik binnenkort op een normale manier met hem kan vrijen. Die therapie heeft mijn leven totaal veranderd en nu durf ik eindelijk te hopen op een ‘normaal’ seksleven.’’

Pelotte training tips

Pelotte therapie wordt je toegeschreven door je dokter of je huisarts, maar het is een therapie die je zelf kunt uitvoeren. Lees voordat je hier aan gaat beginnen de volgende tips voor het starten met de therapie eens door:

1. Kies een tijd waarop en een plaats waarin je privacy kunt hebben en waar je je ontspannen voelt. Een mogelijkheid is je slaapkamer; veel vrouwen vinden dit de meest comfortabele plek.
2. Zorg ervoor dat je goed bij de opening van je vagina kunt. Ga bijvoorbeeld op je rug liggen met je benen in een hoek van 45 graden, een schouderlengte van elkaar vandaan. Plaats desnoods een kussen onder je knieën ter ondersteuning. Gebruik een spiegeltje als dat nodig is.
3. Gebruik glijmiddel! Smeer dit aan de opening van je pelotte en aan de opening van je vagina. Kies wel voor een glijmiddel op waterbasis, en liever geen Vaseline.
4. Zet voorzichtig druk op je pelotte en plaats het ronde deel in je vagina. Houd het pelotte hierbij in een rechte lijn of in een licht naar beneden gebogen hoek.
5. Blijf het pelotte verder in je vagina duwen totdat je ongemak ervaart of merkt dat je spieren zich gaan aanspannen. Stop dan. Het pelotte mag wel nauwsluitend zitten, maar het mag geen pijn doen. Gebruik nooit kracht en veroorzaak geen pijn!
6. Doe een aantal kegeloefeningen. In dit artikel vindt je een aantal voorbeelden: Deze oefeningen zullen je helpen je bekkenbodemspieren te ontspannen, waardoor je het pelotte gemakkelijker verder kunt inbrengen. Mocht het nog steeds moeilijk zijn om het pelotte in te brengen na het doen van de kegeloefeningen, neem dan een aantal keer diep adem en begin opnieuw.

Voorbeeld van een kegeloefening

7. ‘Speel’ een beetje met de pelotte tijdens de 5-10 minuten dat deze zich in je vagina bevindt: duw hem iets naar voren en naar achteren en draai grote rondjes om de hele wijdte van je vagina te rekken. Sommige vrouwen vinden het zelfs handig om met meerdere grootten pelottes te werken.
8. Oefen om de dag. Maar geen stress als het een keer niet lukt, zolang je het maar wel weer – zo snel mogelijk! – oppakt.
9. Maak je niet direct zorgen als je bloedt! Dit is normaal. Bloed jij echter in zo’n mate dat je een hele tissue onder kan bloeden, bel dan je huisarts of dokter.
10. Plas na de therapie. Zo ga je urine-infecties uit de weg.
11. Gebruik hydraterende vaginale middelen. Hierdoor neemt het aantal vocht in je vagina toe, en bij regelmatig gebruik (om de dag of drie keer per week) om de gezondheid van je vagina te verbeteren. Het beste kan je het hydraterende middel aanbrengen vlak voordat je naar bed gaat. Het wordt namelijk het beste geabsorbeerd als je platligt en slaapt.

Alternatieve oplossingen

In dit artikel vindt je nog een aantal alternatieve manieren om vaginisme op te lossen.